Εκδηλώσεις – Δραστηριότητες Χορωδίας

Όπως οι περισσότερες περιοχές της Ελλάδας, το Ασβεστοχώρι είχε τα δικά του έθιμα ενόψει του Πάσχα, πολλά από τα οποία διατηρούνται και σήμερα.

Τη Μ. Τρίτη οι νοικοκυρές μάζευαν διάφορα χόρτα (λάπατα, τσουκνίδες, κ.α.) για τη νηστίσιμη χορτόπιτα της Μ. Πέμπτης. Το μάζεμά τους τη Μ. Τρίτη και όχι τη Μ. Τετάρτη, γίνονταν επειδή Τετάρτη «συνέλαβαν» τον Χριστό στον κήπο των Ελαιών και γι αυτό απέφευγαν οι Χριστιανοί να μπαίνουν σε περιβόλια.

Το πρωί της Μ. Πέμπτης όλη η οικογένεια μεταλάμβανε και στη συνέχεια η νοικοκυρά έβαφε τα αυγά. Μόλις ολοκλήρωνε τη βαφή κρεμούσε ένα κόκκινο πανί στο μπαλκόνι ή σε ένα παράθυρο, που σήμαινε ότι τα είχε βάψει.  Tο πανί συμβόλιζε το αίμα του Χριστού. Όσο αυτό ήταν κρεμασμένο στο παράθυρο, οι γυναίκες δεν έπλεναν ούτε άπλωναν ρούχα. Υπήρχε μάλιστα ένας άτυπος ανταγωνισμός ως προς το χρόνο που θα έβγαζαν οι νοικοκυρές το πανί, γιατί όπως έλεγαν, όσο γρηγορότερα το κρεμούσε τόσο καλύτερη νοικοκυρά ήταν.

Στη συνέχεια  έτρωγαν τη χορτόπιτα.

Το βράδυ οι πιστοί παρακολουθούσαν σε κλίμα συγκίνησης, κατάνυξης αλλά και θλίψης τα 12 ευαγγέλια, την Έξοδο του Εσταυρωμένου Ιησού Χριστού και την αναπαράσταση του Θείου Δράματος της Σταύρωσης γεμίζοντας την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου.

Όλο το βράδυ της Μ. Πέμπτης αρκετοί ξενυχτούσαν στην εκκλησία, δίπλα στον Εσταυρωμένο, μοιρολογώντας και μοιράζοντας, στους άλλους πιστούς, διάφορα νηστίσιμα φαγώσιμα και αφεψήματα για «συχώριο».

Τα ξημερώματα, στις 5 περίπου, σύμφωνα με το έθιμο, άρχιζαν το στολισμό του Επιταφίου,  με την καθοδήγηση, επί δεκαετίες, της Λίας Κίνη και της Ασπασούλας Σπάνδου και με τη συμμετοχή πολλών πιστών. Από το 2012, ο στολισμός του επιταφίου αρχίζει τα μεσάνυχτα…

Τη Μ. Παρασκευή οι Ασβεστοχωρίτες νήστευαν αυστηρά και έτρωγαν μόνο ψωμί, ελιές, χαλβά και κρεμμυδάκια και πήγαιναν στην εκκλησία για να προσκυνήσουν τον Επιτάφιο. Τα παιδιά, αλλά και πολλοί μεγάλοι, περνούσαν κάτω από το κουβούκλιο τρεις φορές σταυρωτά “για ευλογία”, όπως έλεγαν χαρακτηριστικά οι παλαιότεροι.

Το σούρουπο προσέρχονταν στο ναό για να ακούσουν τα εγκώμια που έψαλλε η μικτή χορωδία του χωριού (http://www.asvestohori.gr/?p=4056). Για το βράδυ αυτό, μάλιστα, οι χορωδοί προετοιμάζονταν κάνοντας πρόβες από την αρχή της σαρακοστής. Η εξαιρετική απόδοση των εγκωμίων, άλλωστε, συντελούσε ώστε η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου να γεμίζει ασφυκτικά τη μέρα αυτή από πιστούς και άλλων ενοριών!

Ακολουθούσε η περιφορά του Επιταφίου στους κεντρικούς δρόμους του χωριού, σε κλίμα συγκίνησης και πένθους.

                                                                                                                 Νίκος Γιώτης

Οι περισσότεροι ήταν και φέτος πιστοί στο ετήσιο ραντεβού τους το ξημέρωμα των Χριστουγέννων. Στη μία μετά τα μεσάνυχτα υπήρξε στην κεντρική πλατεία του Ασβεστοχωρίου μία ασυνήθιστη για την ώρα εκείνη κίνηση, από ανθρώπους που κατευθύνονταν στο ΚΑΠΗ της κωμόπολης, το οποίο είναι τις τελευταίες δεκαετίες το σημείο συνάντησης των χορωδών που τραγουδούν κάθε χρόνο το εορταστικό τραγούδι “Χιόνια στο καμπαναριό”.

Μετά την ανταλλαγή των ευχών διαπιστώσαμε πως έλειπε η παλαιότερη χορωδός Σταυρούλα Δούδη με τον σύζυγό της Στέλιο Πρασά η οποία, όπως πληροφορηθήκαμε, είχε κάποιο ατύχημα. Απούσα ήταν και η Μαρία Κυριαζή – Σιββά, βασικό στέλεχος της προσπάθειας διατήρησης του εθίμου, η οποία βρισκόταν με τον σύζυγό της -επίσης χορωδό- στο εξωτερικό.

Στη 1.30, με τη θερμοκρασία λίγο πάνω από το “μηδέν” οι χορωδοί, αφού τραγούδησαν στην κεντρική πλατεία, ξεκίνησαν για να τραγουδήσουν στις 15 προεπιλεγμένες γειτονιές του Ασβεστοχωρίου προκειμένου να ακουστεί σε όσο το δυνατόν περισσότερα σπίτια.

Αρκετοί Ασβεστοχωρίτες, ντόπιοι και νέοι κάτοικοι περίμεναν και φέτος, ξαγρυπνώντας κι αυτοί μαζί με τους χορωδούς, να τους ακούσουν και για να τους ευχαριστήσουν και να τους… ζεστάνουν λίγο, τους υποδέχθηκαν έξω από τα σπίτια τους με ποτά, γλυκίσματα, αφεψήματα και φρούτα. Κάθε φορά η ατμόσφαιρα “ζεσταινόταν” και οι ευχές έπαιρναν και έδιναν. Χειραψίες, αλληλοασπασμοί και αναχώρηση για μια άλλη γειτονιά, ενώ σε ορισμένα παράθυρα ή μπαλκόνια διακρίνονταν και κάποια πρόσωπα αγουροξυπνημένα που παρακολουθούσαν τις παραπάνω σκηνές με έκπληξη, ίσως, επειδή ήταν η πρώτη φορά που τις ζούσαν. Ορισμένοι από αυτούς άνοιγαν το παράθυρο και εύχονταν “και του χρόνου”. Άλλοι πάλι όχι. Ίσως πίστευαν πως ήταν μέρος του… ονείρου που έβλεπαν νωρίτερα στον ύπνο τους. Γιατί όντως όλα αυτά αν τα ζήσεις από κοντά, μοιάζουν ονειρεμένα…

Πρόκειται για μια βραδιά διαφορετική από όλες τις άλλες του χρόνου για τους συμμετέχοντες, γιαυτό και ορισμένοι αν και έχουν περάσει τα… εβδομήντα, εξέπεμπαν μια… νεανική αύρα και δεν υπολείπονταν σε ζωντάνια των νεώτερών τους στη χορωδία και “σκαρφάλωναν” με την ίδια με εκείνους ευκολία τις ανηφοριές του Ασβεστοχωρίου.

Το βράδυ αυτό όλα έχουν την ομορφιά τους. Ακόμη και η αγωνία αν σε μια γειτονιά υπάρξει κάποιος που θα βγει να τους κεράσει ή αν ανάψει έστω τα φώτα για να τους δείξει ότι τους άκουσε. Αλλά και να μην συμβεί κάτι τέτοιο δεν πτοούνται. Λες και είναι “ταγμένοι” να ξενυχτήσουν τραγουδώντας το συγκεκριμένο τραγούδι, διατηρώντας το έθιμο είτε τους ακούει κάποιος είτε όχι! Ξέρουν ότι στην επόμενη γειτονιά κάποιοι περιμένουν να τους ακούσουν, δίνοντάς τους εκτός από τα σχετικά κεράσματα και μια… ηθική ικανοποίηση. Εκτός από τα κεράσματα, πάντως, υπάρχουν και συνδημότες μας που προσφέρουν χρήματα, τα οποία καταγράφουν οι χορωδοί και στο τέλος ανακοινώνουν ενώπιον όλων των συμμετεχόντων το συνολικό ποσό που συγκεντρώθηκε και τα ονόματα αυτών που τα πρόσφεραν. Με τα χρήματα αυτά παλιότερα οι συμμετέχοντες πήγαιναν σε μια ταβέρνα “για τη σύσφιξη των σχέσεών τους”, όπως έλεγαν, ενώ τα τελευταία χρόνια πηγαίνουν μια εκδρομή.

Σε όλη τη διάρκεια της “ευλογημένης” αυτής νύχτας τα πειράγματα μεταξύ των χορωδών, αλλά και των κατοίκων που τους κερνούσαν ήταν και φέτος συνεχή. 

Φανερά συγκινημένη η κόρη του επί δεκαετίες χορωδού Κωνσταντίνου Κάλου, Φωτεινή, ο οποίος έφυγε πρόσφατα από κοντά μας, όταν η χορωδία τραγούδησε στη γειτονιά της βγήκε και πρόσφερε γλυκά στους χορωδούς.

Φέτος για δεύτερη χρονιά τα τελευταία χρόνια οι χορωδοί τραγούδησαν και έξω από το σπίτι του δημοφιλούς ερμηνευτή Πέτρου Γαϊτάνου, ο οποίος – παρά την προχωρημένη ώρα (4 π.μ.)- τους περίμενε και βγήκε και τραγούδησε μαζί τους…

Στην περιοχή “Πόποβα” ο Γιώργος Μακαβός πρόσφερε στους χορωδούς ζεστά ροφήματα, γλυκά και… “γούρια” για το 2017, ενώ η Όλγα Χατζηνείρου, από τις παλαιότερες χορωδούς, που συμμετείχε και φέτος πρόσφερε φρούτα.

Στις πέντε περίπου, λίγο πριν αρχίσει η Θεία Λειτουργία, οι χορωδοί τραγούδησαν το “Χιόνια στο Καμπαναριό” μέσα στην εκκλησία, μπροστά στο ιερό.

Η όμορφη αυτή “χορωδιακή περιπλάνηση” ολοκληρώθηκε και φέτος με τον καφέ που ήπιαν οι χορωδοί στην αίθουσα τελετών του ναού του Αγίου Γεωργίου, όπου ανακοινώθηκε σε όλους και το ποσό που συγκεντρώθηκε φέτος, το οποίο ανήλθε σε 355 ευρώ, με τα οποία οι χορωδοί θα πραγματοποιήσουν εντός του 2017 μία ημερήσια εκδρομή.

Οι στίχοι του τραγουδιού που ερμήνευσε και φέτος η χορωδία την παραμονή των Χριστουγέννων είναι οι εξής:

Χιόνια στο καμπαναριό,

που Χριστούγεννα σημαίνει.

Χιόνια στο καμπαναριό,

ξύπνησε όλο το χωριό.

Κι όλοι παν στην εκκλησιά,

το Χριστό να προσκυνήσουν.

Κι όλοι παν στην εκκλησιά,

λάμπει απόψε η Παναγιά.

Τέτοια νύχτα ήταν παιδιά,

που γεννήθηκε ο Χριστός μας.

Τέτοια νύχτα ήταν παιδιά,

κι είχαν χιόνια τα κλαδιά.

Εγεννήθηκες χωρίς,

στρωματάκι καλέ μας Χριστούλη.

Εγεννήθηκες χωρίς,

μια σκουφίτσα να φορείς.

Χιόνια στο καμπαναριό,

που Χριστούγεννα σημαίνει.

Χιόνια στο καμπαναριό,

ξύπνησε όλο το χωριό.

Για την ιστορία αναφέρουμε (αλφαβητικά) τα ονόματα των συμμετεχόντων φέτος στη χορωδία και ήταν οι: Μελιώ Αγιασμένου, Ιφιγένεια Αργαλαβίνη Βούσκα, Μαρία Γέρου, Αναστασία Δούκα Βασιλειάδου, Μαρία Δούνα, Αλέκος Καραγκούνης, Δημήτρης Κεχαγιάς (χοράρχης – μαέστρος), Μαρία Γ. Κολοκοτρώνη, Αυγερινή Λεμοντζή, Στέργιος Μπάτσιος, Ελένη Μπάτσιου, Βασίλης Νουβάκης, Μαρία Πάλλα, Δημήτρης Πελτέκης, Καίτη Πυρζιώνα, Μαρία Σίκου, Φανή Σολωμού, Μίμης Τέης, Όλγα Χατζηνείρου, Νικηφόρος Χορτατσιάνης. 

                                                                                                            Νίκος Γιώτης

Πριν από το πρώτο τραγούδι στην κεντρική πλατεία Ασβεστοχωρίου  (ΦΩΤΟ Βίκης Τούση)

Έχουν περάσει 67 χρόνια από την παραμονή Χριστουγέννων κατά την οποία μια ομάδα νεαρών, που συνήθιζε να κάνει καντάδες έξω από τα σπίτια νεανίδων, αποφάσισαν παρά το δριμύ ψύχος που επικρατούσε να βγουν λίγο μετά τα μεσάνυχτα στις γειτονιές του Ασβεστοχωρίου και να τραγουδήσουν το “Χιόνια στο καμπαναριό”. Πού να φαντάζονταν πως εκείνη η βραδιά ήταν η αρχή μιας… παράδοσης, που διατηρείται ακόμη, στο Ασβεστοχώρι.

Την ομάδα εκείνη αποτελούσαν οι νεαροί τότε, Γιώργος Ριτζούλης, Γιώργος Πιτκάρης, Απόστολος Σπάνδος, Δημήτρης Χορτατσιάνης, Νάκης Γηρούκας, Κώστας Σαμαλής, Παναγιώτης Πελτέκης, Γιώργος Μπουμπούσης και Νίκος Κουρκουρίκας.

Η ανταπόκριση του κόσμου εκείνο το βράδυ ήταν μεγάλη και οι νεαροί έκαναν κάτι ανάλογο και τις επόμενες χρονιές, οπότε έλαβε η όμορφη αυτή ενέργεια μια πιο οργανωμένη μορφή, με τη δημιουργία μιας μικρής χορωδίας που πραγματοποιούσε και ορισμένες πρόβες πριν από τη συγκεκριμένη βραδιά, ώστε να υπάρχει καλύτερος συγχρονισμός.

Σε κάποια γειτονιά του Ασβεστοχωρίου (ΦΩΤΟ Βίκης Τούση)

Το 1956 δηλαδή πριν συμπληρωθεί δεκαετία από την πρώτη εκείνη βραδιά της παραμονής των Χριστουγέννων του ’48, η χορωδία πλαισιώθηκε και από γυναίκες (Φίτσα Ριτζούλη, Ελένη Μπούγκαρη, Αυγερινή Λεμοντζή, Σταυρούλα Δ. Δούδη) και απέκτησε πιο όμορφο “ηχητικό χρώμα”. Παρά τους αρχικούς δισταγμούς ορισμένων το εγχείρημα στέφθηκε από επιτυχία και συνεχίζεται έτσι μέχρι σήμερα, πιο οργανωμένα και με τις γυναίκες να υπερτερούν πλέον αριθμητικά των ανδρών. Με όσο αντίξοες καιρικές συνθήκες κι αν επικρατούν. Το έθιμο είναι έθιμο και πρέπει να τηρηθεί. Και τηρείται κάθε χρόνο ανελλιπώς είτε βρέχει, είτε χιονίζει, είτε η θερμοκρασία πέφτει αρκετά κάτω του μηδενός. Άλλωστε πάρα πολλοί Ασβεστοχωρίτες, ντόπιοι και νέοι κάτοικοι περιμένουν ξαγρυπνώντας κι αυτοί μαζί με τους χορωδούς να ακούσουν το εορταστικό αυτό τραγούδι στη γειτονιά τους και εκείνοι προκειμένου να τους ευχαριστήσουν και να τους ζεστάνουν λίγο, τους υποδέχονται έξω από τα σπίτια τους με ποτά, γλυκίσματα, αφεψήματα και ζεστές κομπόστες. Η ατμόσφαιρα “ζεσταίνεται” παρά το έντονο κρύο που συνήθως υπάρχει και οι ευχές παίρνουν και δίνουν.

Γι αυτό απόψε αν ακούσετε στη γειτονιά σας τη χορωδία να τραγουδάει το “Χιόνια στο Καμπαναριό” μην αρκεστείτε μόνο να απολαύσετε την υπέροχη εκτέλεσή της, αλλά βγείτε έξω να προσφέρεται κάτι από τα παραπάνω στους χορωδούς ή έστω ανοίξτε το παράθυρό σας και ανταλλάξτε ευχές μαζί τους.

Και για όσους θέλουν να ζήσουν από κοντά την εμπειρία της συμμετοχής στη χορωδία αυτή (καλλίφωνοι και μη), μπορούν να την ακολουθήσουν σε ολόκληρη ή μέρος της διαδρομής της (ο τόπος συνάντησης είναι στο ΚΑΠΗ στη μία τα ξημερώματα). Είναι σίγουρο ότι θα ενθουσιαστούν από την πρωτόγνωρη αυτή εμπειρία…

                                                                                                       Νίκος Γιώτης