Προαναγγελίες

Η Κατίνα Τούση μοιρολογεί το γιο της

Την 9^η Μαΐου, κάθε χρόνου, δηλαδή σαν σήμερα, το Ασβεστοχώρι τιμάει ή μάλλον θα έπρεπε να τιμάει, γιατί τα τελευταία χρόνια δε βλέπουμε να συμβαίνει κάτι τέτοιο, ένα παιδί του, το οποίο το 1936 έπεσε νεκρό κατά τη διάρκεια εργατικής διαδήλωσης. Μόνο που δεν ήταν απλά ένας από τους πολλούς νεκρούς που έδωσαν τη ζωή τους για τα δικαιώματα των εργατών, αλλά έμεινε γνωστός, ως ο πρώτος νεκρός του Μάη του ’36. Το Μάιο του ‘36, λίγους μήνες πριν τη δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά, με διορισμένο όμως πρωθυπουργό τον μετέπειτα δικτάτορα, από τον βασιλιά Γεώργιο, άρχισε η μεγάλη απεργία των καπνεργατών. Στις 9 Μαΐου οι αστυνομικές αρχές της Θεσσαλονίκης απαγόρευσαν στην πορεία των εργατών να πλησιάσει στο κτίριο διοίκησης της πόλης, με αποτέλεσμα να ξεκινήσουν σοβαρά επεισόδια. Ο 25χρονος Ασβεστοχωρίτης αυτοκινητιστής, Τάσος Τούσης, έπεσε νεκρός, από πυρά αστυνομικών. Ήταν το πρώτο θύμα στα γεγονότα του Μάη του ‘36. Οι απεργοί αμέσως ξήλωσαν μία πόρτα και τοποθέτησαν πάνω της τη σορό του νεκρού. Όπως είναι γνωστό η φωτογραφία με το μοιρολόι της μάνας του νεκρού διαδηλωτή, Κατίνας Τούση, που θρηνούσε πάνω από τη σορό του γιου της, ενέπνευσε τον Γιάννη Ρίτσο, να γράψει τον «Επιτάφιο» τον οποίο μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης.

                                                                                                                                                       Νίκος Γιώτης

Τη βασιλόπιτά της θα κόψει την Κυριακή 12 Ιανουαρίου η Φιλόπτωχος Αδελφότης Κυριών Ασβεστοχωρίου.

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στην αίθουσα της Αδελφότητας (απέναντι από το Ηρώων) στις 6.30 το απόγευμα και έχουν κληθεί να παραστούν οι δημοτικές και οι τοπικές αρχές.

*Στη φωτογραφία στιγμιότυπο από παλαιότερη εκδήλωση κοπής βασιλόπιτας της Φιλοπτώχου.

                                                                         Ν.Γ.

Αναβιώνει τα Θεοφάνεια στο Ασβεστοχώρι, το μοναδικό στην Ελλάδα, πατροπαράδοτο έθιμο των Φώτων με τα πορτοκάλια και τα κυπαρίσσια.

Η ιδιαιτερότητά του έγκειται κυρίως στο στολισμό ενός τραπεζιού, που τοποθετείται στο κέντρο του ιερού ναού Αγίου Γεωργίου, από την παραμονή των Θεοφανείων με μεγάλα κλαδιά κυπαρισσιού και πορτοκάλια, με τα οποία σχηματίζεται ένας σταυρός.

Κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας το πλαισιώνουν παιδιά με αναμμένα μεγάλα κεριά, στα οποία είναι περασμένα δυο πορτοκάλια, κι ένα μήλο και ανάμεσά τους αποξηραμένα σύκα, δεμένα με μια κόκκινη κλωστή. Πάνω στα μήλα και στα πορτοκάλια υπάρχει ξάφι. Στην κόκκινη κλωστή δένονται δεκάρες, ενώ παλιότερα δένονταν φλουριά.

Τα κυπαρίσσια συμβολίζουν την αιωνιότητα και την αθανασία, ενώ τα πορτοκάλια, τα μήλα, τα φλουριά και το ξάφι, τον πλούτο, την αειφορία, την ευημερία, την υγεία και τη γονιμότητα. Τα σύκα, συμβολίζουν τη γλυκύτητα που πρέπει να έχει η ζωή μας.

Τα στολισμένα αυτά κεριά τα ετοιμάζουν και τα προσφέρουν στα βαφτιστήρια τους οι νονές και οι νονοί την παραμονή ή την προπαραμονή των Φώτων. Σε περίπτωση που οι νονοί δεν είναι από το Ασβεστοχώρι, τα ετοιμάζουν οι γονείς ή άλλοι συγγενείς των παιδιών προκειμένου να διατηρηθεί το έθιμο.

Τα τελευταία χρόνια τα μέλη της Ενοριακής Νεανικής Εστίας του Αγίου Γεωργίου ετοιμάζουν και πουλούν στολισμένα κεριά για τα παιδιά που δεν κατάγονται ούτε αυτά ούτε οι νονοί τους από το Ασβεστοχώρι κι αυτό -κατά την άποψή μας- είναι σημαντικό για τη διατήρηση του εθίμου. Γιατί η διατήρηση των παραδόσεων θεωρείται, ίσως, απαραίτητη στη δύσκολη αυτή περίοδο, της παγκοσμιοποίησης και της ισοπέδωσης των αξιών, που ζούμε.

Παλιότερα, εκτός από τα παιδιά και η κάθε αρραβωνιασμένη κοπέλα κρατούσε λαμπάδα, χωρίς φρούτα, στολισμένη με κόκκινη κορδέλα και φλουρί που της έστελνε την παραμονή η πεθερά. Όταν παντρεύονταν, τον πρώτο χρόνο, ανάλογο κερί της έστελνε η κουμπάρα της.

Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας προσφέρεται στο εκκλησίασμα ένα πορτοκάλι με ένα μικρό κλαδάκι κυπαρισσιού στο πάνω μέρος του, το οποίο οι πιστοί τοποθετούν στο εικονοστάσι του σπιτιού τους. Συμβολίζει την μπομπονιέρα για τη βάπτιση του Χριστού.

Τα πορτοκάλια για το στολισμό της εκκλησίας και αυτά που προσφέρονται είναι δωρεές κάποιων πιστών.

Προέρχεται από τους Αγίους Τόπους

Σύμφωνα με την παράδοση το έθιμο αυτό το έφεραν πριν από δύο περίπου αιώνες ξενιτεμένοι ασβεστοποιοί από τους Αγίους Τόπους, όπου είχαν μεταβεί για δουλειά (κατασκευή και λειτουργία ασβεστοκάμινων).

Παλιότερα, μέχρι το 1968, η τελετή του αγιασμού των υδάτων στο Ασβεστοχώρι, γίνονταν στην πλατεία “Μπαχτσέ”, η οποία ήταν η μεγαλύτερη του χωριού (εκεί όπου βρίσκονται σήμερα οι πολυκατοικίες). Από την εκκλησία μετέβαιναν οι πιστοί με εικόνες και εξαπτέρυγα στη συγκεκριμένη πλατεία, όπου είχε στηθεί ένα ξύλινο βαρέλι και σ΄ αυτό γίνονταν ο αγιασμός των υδάτων. Το βαρέλι το γέμιζαν οι ανύπαντρες κοπέλες για να έχουν, όπως έλεγαν, “καλό τυχερό”. Τη νύχτα της παραμονής γίνονταν ένα πραγματικό πανηγύρι, το οποίο οι νέοι και οι νέες περίμεναν όλο το χρόνο και διασκέδαζαν ποικιλοτρόπως. Την ώρα που οι κοπέλες γέμιζαν από τις γειτονικές δημόσιες βρύσες το βαρέλι νερό με γκιούμια, οι νέοι… έκλεβαν πουρνάρια από τις αυλές γειτονικών σπιτιών και άναβαν φωτιές γύρω από τις οποίες, όλοι και όλες μαζί, χόρευαν και τραγουδούσαν. Πολλές φορές κάποιοι νεαροί στο πλαίσιο της διασκέδασης, άδειαζαν το βαρέλι οπότε τα κορίτσια αναγκάζονταν να το ξαναγεμίσουν, χωρίς όμως να δυσανασχετούν γιατί η ατμόσφαιρα ήταν γιορτινή.

Από τo 1969, η τελετή του αγιασμού των υδάτων γινόταν στην πλατεία έξω από την εκκλησία, μπροστά στο καμπαναριό (φωτογραφία), ενώ τα τελευταία χρόνια γίνεται στον προαύλιο χώρο της.

Μετά το τέλος της τελετής ακολουθεί περιφορά της εικόνας της Βάπτισης του Χριστού στους κεντρικούς δρόμους του Ασβεστοχωρίου (ανεξαρτήτως καιρικών συνθηκών) και προσκύνησή της στο προαύλιο της εκκλησίας, από τους πιστούς που συμμετέχουν σ’ αυτήν.

                                                                                                             Νίκος Γιώτης

Έχουν περάσει 71 χρόνια από την παραμονή Χριστουγέννων κατά την οποία μια ομάδα νεαρών, που συνήθιζε να κάνει καντάδες έξω από τα σπίτια νεανίδων, αποφάσισαν παρά το δριμύ ψύχος που επικρατούσε να βγουν λίγο μετά τα μεσάνυχτα στις γειτονιές του Ασβεστοχωρίου και να τραγουδήσουν το “Χιόνια στο καμπαναριό”. Πού να φαντάζονταν πως εκείνη η βραδιά ήταν η αρχή μιας… παράδοσης, που διατηρείται ακόμη, στο Ασβεστοχώρι. Την ομάδα εκείνη αποτελούσαν οι νεαροί τότε, Γιώργος Ριτζούλης, Γιώργος Πιτκάρης, Απόστολος Σπάνδος, Δημήτρης Χορτατσιάνης, Νάκης Γηρούκας, Κώστας Σαμαλής, Παναγιώτης Πελτέκης, Γιώργος Μπουμπούσης και Νίκος Κουρκουρίκας.H ανταπόκριση του κόσμου εκείνο το βράδυ ήταν μεγάλη και οι νεαροί έκαναν κάτι ανάλογο και τις επόμενες χρονιές, οπότε έλαβε η όμορφη αυτή ενέργεια μια πιο οργανωμένη μορφή, με τη δημιουργία μιας μικρής χορωδίας που πραγματοποιούσε και ορισμένες πρόβες πριν από τη συγκεκριμένη βραδιά, ώστε να υπάρχει καλύτερος συγχρονισμός.

Το 1956 δηλαδή πριν συμπληρωθεί δεκαετία από την πρώτη εκείνη βραδιά -της παραμονής των Χριστουγέννων του ’48- η χορωδία πλαισιώθηκε και από γυναίκες (Φίτσα Ριτζούλη, Ελένη Μπούγκαρη, Αυγερινή Λεμοντζή, Σταυρούλα Δ. Δούδη) και απέκτησε πιο όμορφο “ηχητικό χρώμα”.Παρά τους αρχικούς δισταγμούς ορισμένων το εγχείρημα στέφθηκε από επιτυχία και συνεχίζεται έτσι μέχρι σήμερα, πιο οργανωμένα και με τις γυναίκες να υπερτερούν πλέον αριθμητικά των ανδρών. Με όσο αντίξοες καιρικές συνθήκες κι αν επικρατούν. Το έθιμο είναι έθιμο και πρέπει να τηρηθεί. Και τηρείται κάθε χρόνο ανελλιπώς είτε βρέχει, είτε χιονίζει, είτε η θερμοκρασία πέφτει αρκετά κάτω του μηδενός. Άλλωστε πάρα πολλοί Ασβεστοχωρίτες, ντόπιοι και νέοι κάτοικοι περιμένουν ξαγρυπνώντας κι αυτοί μαζί με τους χορωδούς να ακούσουν το εορταστικό αυτό τραγούδι στη γειτονιά τους και εκείνοι προκειμένου να τους ευχαριστήσουν και να τους ζεστάνουν λίγο, τους υποδέχονται έξω από τα σπίτια τους με ποτά, γλυκίσματα, αφεψήματα και ζεστές κομπόστες. Η ατμόσφαιρα “ζεσταίνεται” παρά το έντονο κρύο που συνήθως υπάρχει και οι ευχές παίρνουν και δίνουν.

Μία πρόβα στο ΚΑΠΗ προκειμένου να συντονιστούν οι χορωδοί και η ολονύκτια… βόλτα τους στις γειτονιές του Ασβεστοχωρίου αρχίζει

Γι αυτό απόψε αν ακούσετε στη γειτονιά σας τη χορωδία να τραγουδάει το “Χιόνια στο Καμπαναριό” μην αρκεστείτε μόνο να απολαύσετε την υπέροχη εκτέλεσή της, αλλά βγείτε έξω να προσφέρετε κάτι από τα παραπάνω στους χορωδούς ή έστω ανοίξτε το παράθυρό σας και ανταλλάξτε ευχές μαζί τους.Και για όσους θέλουν να ζήσουν από κοντά την εμπειρία της συμμετοχής στη χορωδία αυτή (καλλίφωνοι και μη), μπορούν να την ακολουθήσουν σε ολόκληρη ή μέρος της διαδρομής της (ο τόπος συνάντησης είναι στο ΚΑΠΗ στη μία τα ξημερώματα). Είναι σίγουρο ότι θα ενθουσιαστούν από την πρωτόγνωρη αυτή εμπειρία…                                                                        

Ακολουθεί βίντεο από την χορωδία που τραγούδησε το “Χιόνια στο καμπαναριό” τα Χριστούγεννα του 2018″. 

                                                                                                          Νίκος Γιώτης