ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΥ, ΝΙΚΟΥ ΓΙΩΤΗ, ΜΕ ΤΙΤΛΟ: “ΤΟ ΑΣΒΕΣΤΟΧΩΡΙ ΣΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ – Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΣΤΟ ΕΠΟΣ ΤΟΥ ’40 ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ”
Λίγους μήνες μετά το Έπος του ΄40 στο οποίο θυσιάστηκαν για την ελευθερία της πατρίδας μας 16 νέοι από το Ασβεστοχώρι, η συντριπτική πλειονότητα των Ασβεστοχωριτών συμμετείχαν στην Εθνική Αντίσταση, κατά των κατοχικών δυνάμεων. Γεγονός που απέκτησε μεγάλη σημασία για τις εξελίξεις στην περιοχή, αν ληφθεί υπ’ όψιν η ιδιαίτερη γεωστρατηγική θέση του Ασβεστοχωρίου, που εκτός από κεφαλοχώρι, αποτελεί ένα σημαντικότατο σταυροδρόμι. Πολλοί συμμετείχαν ως Σύνδεσμοι του ΕΑΜ οδηγώντας αντιστασιακούς και πληροφοριακό υλικό, είτε από τη Θεσσαλονίκη προς το χωριό Λιβάδι, πίσω από το βουνό του Χορτιάτη προς τη Χαλκιδική, όπου βρισκόταν το αρχηγείο του ΕΛΑΣ για την περιοχή, είτε αντίστροφα, καθώς επίσης από τη Θεσσαλονίκη προς την πεδιάδα του Λαγκαδά και αντίστροφα.
Συχνά, επίσης οδηγούσαν ΕΛΑΣίτες και σε πιο απομακρυσμένες περιοχές, ακόμη και ως το χωριό Πετροκέρασα, που χρειάζονταν περίπου 7 – 8 ώρες πεζοπορίας για να μεταβεί κάποιος ως εκεί και πολλές φορές περισσότερες, όταν ακολουθούσε δυσπρόσιτες περιοχές προκειμένου να μην πέσει σε εχθρικό μπλόκο.
Επίσης από το Ασβεστοχώρι διέρχονταν τακτικά αντιστασιακοί τους οποίους φιλοξενούσαν κάτοικοί του, παρότι τα περισσότερα σπίτια του είχαν επιταχθεί από τους Γερμανούς, οι οποίοι διέμεναν σ’ αυτά, χωρίς να υπολογίζουν το θανάσιμο κίνδυνο που διέτρεχαν.
Λόγω της στρατηγικής του θέσης το γερμανικό στρατηγείο εγκατέστησε στο Ασβεστοχώρι, την ίδια μέρα που κατέλαβε τη Θεσσαλονίκη, ένα τάγμα της Βέρμαχτ, ώστε να ελέγχει τα περάσματα προς τη Θεσσαλονίκη, την πεδιάδα του Λαγκαδά, καθώς και προς το βουνό Χορτιάτης. Το τάγμα παρέμεινε εκεί έως το τέλος του Σεπτέμβρη του 1944, δηλαδή σχεδόν ένα μήνα πριν την αποχώρηση των ναζί από τη Θεσσαλονίκη. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι οι δυνάμεις κατοχής είχαν εγκαταστήσει και δύο μεγάλους σταθμούς ασύρματης επικοινωνίας (ασυρμάτους) στην περιοχή του Ασβεστοχωρίου. Έναν δίπλα στα Συμμαχικά Νεκροταφεία προς την «Πολύζοβα» κι έναν στο δρόμο προς το Φίλυρο.
Τον Ιούλιο του 1944 μετά από προδοσία οι Οργανώσεις του ΕΑΜ του Ασβεστοχωρίου και του Σανατορίου Ασβεστοχωρίου, πλήρωσαν με τη θυσία πολλών στελεχών τους την αντιστασιακή τους δραση κατά τα προηγούμενα τρία χρόνια της Γερμανικής κατοχής. Οι ναζί με τους ντόπιους συνεργάτες τους, τούς ταγματασφαλίτες, σκότωσαν συνολικά 20 πατριώτες. Είχαν προηγηθεί οι εκτελέσεις δύο ακόμη Ασβεστοχωριτών, στη Θεσσαλονίκη και στη Χαλκιδική, ενώ δύο ακόμη οδηγήθηκαν από τους ναζί σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασιας στη Γερμανία, από όπου δεν επέστρεψαν ποτέ…