Έχουν περάσει 64 χρόνια από την παραμονή Χριστουγέννων κατά την οποία μια ομάδα νεαρών, που συνήθιζε να κάνει καντάδες έξω από τα σπίτια νεανίδων, αποφάσισαν παρά το δριμύ ψύχος που επικρατούσε να βγουν λίγο μετά τα μεσάνυχτα στις γειτονιές του Ασβεστοχωρίου και να τραγουδήσουν το “Χιόνια στο καμπαναριό”. Πού να φαντάζονταν πως εκείνη η βραδιά ήταν η αρχή μιας… παράδοσης, που διατηρείται ακόμη, στο Ασβεστοχώρι.
Την ομάδα εκείνη αποτελούσαν οι νεαροί τότε, Γιώργος Ριτζούλης, Γιώργος Πιτκάρης, Απόστολος Σπάνδος, Δημήτρης Χορτατσιάνης, Νάκης Γηρούκας, Κώστας Σαμαλής, Παναγιώτης Πελτέκης, Γιώργος Μπουμπούσης και Νίκος Κουρκουρίκας.
Η ανταπόκριση του κόσμου εκείνο το βράδυ ήταν μεγάλη και οι νεαροί έκαναν κάτι ανάλογο και τις επόμενες χρονιές, οπότε έλαβε η όμορφη αυτή ενέργεια μια πιο οργανωμένη μορφή, με τη δημιουργία μιας μικρής χορωδίας που πραγματοποιούσε και ορισμένες πρόβες πριν από τη συγκεκριμένη βραδιά, ώστε να υπάρχει καλύτερος συγχρονισμός.
Το 1956 δηλαδή πριν συμπληρωθεί δεκαετία από την πρώτη εκείνη βραδιά της παραμονής των Χριστουγέννων του ’48, η χορωδία πλαισιώθηκε και από γυναίκες (Φίτσα Ριτζούλη, Ελένη Μπούγκαρη, Αυγερινή Λεμοντζή, Σταυρούλα Δ. Δούδη) και απέκτησε πιο όμορφο “ηχητικό χρώμα”. Παρά τους αρχικούς δισταγμούς ορισμένων το εγχείρημα στέφθηκε από επιτυχία και συνεχίζεται έτσι μέχρι σήμερα, πιο οργανωμένα και με τις γυναίκες να υπερτερούν πλέον αριθμητικά των ανδρών.
Με όσο αντίξοες καιρικές συνθήκες κι αν επικρατούν. Το έθιμο είναι έθιμο και πρέπει να τηρηθεί. Και τηρείται κάθε χρόνο ανελλιπώς είτε βρέχει, είτε χιονίζει, είτε η θερμοκρασία πέφτει αρκετά κάτω του μηδενός. Άλλωστε πάρα πολλοί Ασβεστοχωρίτες, ντόπιοι και νέοι κάτοικοι περιμένουν ξαγρυπνώντας κι αυτοί μαζί με τους χορωδούς να ακούσουν το εορταστικό αυτό τραγούδι στη γειτονιά τους και εκείνοι προκειμένου να τους ευχαριστήσουν και να τους ζεστάνουν λίγο, τους υποδέχονται έξω από τα σπίτια τους με ποτά, γλυκίσματα, αφεψήματα και ζεστές κομπόστες. Η ατμόσφαιρα “ζεσταίνεται” παρά το έντονο κρύο που συνήθως υπάρχει και οι ευχές παίρνουν και δίνουν. Χειραψίες αλληλοασπασμοί και αναχώρηση για μια άλλη γειτονιά, ενώ σε ορισμένα παράθυρα ή μπαλκόνια διακρίνονται και κάποια πρόσωπα αγουροξυπνημένα που παρακολουθούν τις παραπάνω συγκινητικές σκηνές με έκπληξη, ίσως, εάν είναι η πρώτη φορά που τις ζούν. Ορισμένοι από αυτούς ανοίγουν το παράθυρο και εύχονται “και του χρόνου”. Άλλοι πάλι όχι. Ίσως πιστεύουν πως είναι μέρος του ονείρου που έβλεπαν νωρίτερα στον ύπνο τους. Γιατί όντως όλα αυτά αν τα ζήσεις από κοντά, όπως φέτος τα έζησε ο γράφων, μοιάζουν ονειρεμένα…
Πρόκειται για μια βραδιά διαφορετική από όλες τις άλλες του χρόνου για τους συμμετέχοντες γιαυτό και ορισμένοι αν και έχουν περάσει τα… εβδομήντα, όπως η Αυγερινή Λεμοντζή και ο Νικηφόρος Χορτατσιάνης, εξέπεμπαν μια νεανική αύρα όλο το βράδυ και δεν υπολείπονταν σε ζωντάνια των νεώτερών τους στη χορωδία και “σκαρφάλωναν” με την ίδια με εκείνους ευκολία τις ανηφοριές του Ασβεστοχωρίου.
Το βράδυ αυτό όλα έχουν την ομορφιά τους. Ακόμη και η αγωνία αν σε μια γειτονιά υπάρξει κάποιος που θα βγει να τους κεράσει ή αν ανάψει έστω τα φώτα για να τους δείξει ότι τους άκουσε. Αλλά και να μη συμβεί κάτι τέτοιο δεν πτοούνται. Λες και είναι “ταγμένοι” να ξενυχτήσουν τραγουδώντας το συγκεκριμένο τραγούδι, διατηρώντας το έθιμο είτε τους ακούει κάποιος είτε όχι. Ξέρουν ότι στην επόμενη γειτονιά κάποιοι περιμένουν να τους ακούσουν, δίνοντάς τους εκτός από τα σχετικά κεράσματα και μια… ηθική ικανοποίηση. Εκτός από τα κεράσματα, πάντως, υπάρχουν και συνδημότες μας που προσφέρουν χρήματα, τα οποία καταγράφουν οι χορωδοί και στο τέλος ανακοινώνουν ενώπιον όλων των συμμετεχόντων το συνολικό ποσό που συγκεντρώθηκε και τα ονόματα αυτών που τα πρόσφεραν. Με τα χρήματα αυτά παλιότερα οι συμμετέχοντες πήγαιναν σε μια ταβέρνα “για τη σύσφιξη των σχέσεών τους”, όπως έλεγαν, ενώ τα τελευταία χρόνια πηγαίνουν μια εκδρομή.
Σε όλη τη διάρκεια της “ευλογημένης” αυτής νύχτας τα πειράγματα είναι συνεχή και μάλλον τους “αναζωογονούν”. Ένα από τα καλύτερα που ακούστηκε φέτος ήταν προς έναν Πόντιο στην καταγωγή συνδημότη μας, που βγήκε με τη σύζυγό του να κεράσουν χειροποίητα τρουφάκια και κονιάκ, στον οποίο “υποσχέθηκε” κάποιος χορωδός πως του χρόνου ειδικά για εκείνον “θα μάθουν και θα λένε το τραγούδι και στα… ποντιακά”.
Παρά το δριμύ ψύχος οι χορωδοί διατήρησαν και φέτος το έθιμο τραγουδώντας το “Χιόνια στο καμπαναριό”
Φέτος οι χορωδοί απέκτησαν κάποια στιγμή και κάποιον απρόσμενο “συνοδό”. Επρόκειτο για ένα κουτάβι το οποίο εντόπισε η φιλόζωη Φανή Σολωμού και αφού του έδειξε ποικιλοτρόπως την αγάπη της, εκείνο ακολούθησε την ομάδα και μάλιστα κάποιες φορές όταν εκείνοι τραγουδούσαν, αυτό θέλοντας ίσως να συμμετάσχει με τον τρόπο του γάβγιζε όσο διαρκούσε το τραγούδι. Η δε κ. Σολωμού θέλοντας μάλλον να το επιβραβεύσει του έδινε κάτι από τα κεράσματα. Κι εκείνο ακολουθούσε…
Προβληματισμένη από την αρχή, η Σταυρούλα Δούδη που επί δεκαετίες με τον σύζυγό της συμμετέχουν σ’ αυτήν την… ιεροτελεστία, όπως θα μπορούσαμε χωρίς ενδοιασμούς να αποκαλέσουμε, επειδή δεν “έβγαιναν” οι φωνές όπως θα έπρεπε, αλλά στη συνέχεια άρχισε κι εκείνη να χαμογελά αφού μετά τα πρώτα “φάλτσα” που υπήρχαν η ομάδα “έδεσε” και το συνολικό άκουσμα ήταν καλύτερο. Σ΄ αυτό συνετέλεσε και ο μαέστρος της χορωδίας, συντοπίτης μας Δημήτρης Κεχαγιάς, που τα δύο τελευταία χρόνια προσφέρει ανιδιοτελώς τις υπηρεσίες του, γενικότερα στη χορωδία, έως ότου ο δήμος μας, αποφασίσει να “ξαναβγάλει” το σχετικό κονδύλιο για την πληρωμή του. Ο κ. Κεχαγιάς με αλλεπάλληλες εσωτερικές μετακινήσεις των χορωδών ανάλογα με τις φωνές τους και το χώρο όπου επρόκειτο να τραγουδήσουν (πχ αν υπήρχε αντίλαλος ή όχι, ή αν φυσούσε στο συγκεκριμένο σημείο), συνέβαλε ώστε να υπάρξει το επιθυμητό αποτέλεσμα…
Χαρακτηριστικό του “δεσίματος” που αποκτάει κάποιος που συμμετέχει έστω και μία φορά στη χορωδία που τραγουδάει το “Χιόνια στο καμπαναριό”, ήταν το τηλεφώνημα που έκανε στους γονείς του ο γιος του Αλέκου και της Μαρίας Σιββά που εργάζεται πλέον στην Αθήνα, στις 3.30 τα ξημερώματα, από τους οποίους ζήτησε να κρατήσουν ανοιχτό το τηλέφωνό τους ώστε να ακούσει το τραγούδι “ζωντανά”.
Από την πλευρά του ο Αλέκος Καραγκούνης που επί δεκαετίες συμμετέχει στη χορωδία αυτή με τη σύζυγό του, επειδή τα δυο προηγούμενα χρόνια απείχε από αυτή, όπως έλεγε του έλειψε η… μαγική αυτή βραδιά και γιαυτό ήταν χαρούμενος που επανέκαμψε δριμύτερος…
Έκπληξη αποτέλεσε το γεγονός ότι η Μυρτώ Κεσσανιώτη, που άργησε να μεταβεί στο σημείο συνάντησης της χορωδίας γνωρίζοντας ότι κάποια στιγμή τα μέλη της θα περάσουν από την περιοχή του “Μπαχτσέ” πήγε και περίμενε εκεί και ενσωματώθηκε σ’ αυτήν. “Δεν ήθελα να χάσω φέτος αυτή την εμπειρία”, έλεγε χαμογελώντας. “Ήξερα ότι κάποια στιγμή θα περάσετε από εδώ”.
Είναι γεγονός ότι από το συγκεκριμένο σημείο η χορωδία περνάει οπωσδήποτε μία φορά πηγαίνοντας να τραγουδήσουν στον π. Βασίλειο Εξουζίδη. Πάντοτε στις τέσσερις παρά τέταρτο, αφού λίγο νωρίτερα μάλλον ξυπνάει ο ιερέας προκειμένου να πάει στις 5 στην εκκλησία, για τη Θεία Λειτουργία των Χριστουγέννων. Κάθε χρόνο ανελλιπώς από το 1978, τους περιμένει εκείνη την ώρα και κατεβαίνει στο δρόμο για να τους κεράσει…
Στη συνέχεια τραγουδούν στον “Μπαχτσέ”, στη “Λιόκα” και έξω από το σπίτι τού επί δεκαετίες αείμνηστου μαέστρου της Γιώργου Ριτζούλη. Τελευταία στάση στην “Πόποβα”, όπου φέτος ενσωματώθηκε μαζί τους και ο Κώστας Κάλος, τον οποίο πλέον η ηλικία δεν επιτρέπει να γυρίσει όλο το Ασβεστοχώρι όπως παλιότερα. Η όμορφη αυτή “χορωδιακή περιπλάνηση” ολοκληρώνεται με τον καφέ που ετοιμάζει η Βέτα Αναστασιάδου στην αίθουσα τελετών του ναού του Αγίου Γεωργίου.
Στις 5 ακριβώς, αφού χτυπήσει η καμπάνα, η χορωδία λέει για τελευταία το τραγούδι μέσα στην εκκλησία, μπροστά στο ιερό, από όπου είναι και το βίντεο που ακολουθεί και αμέσως αρχίζει η Θεία Λειτουργία.
Οι στίχοι του τραγουδιού που ερμήνευσε και φέτος η χορωδία την παραμονή των Χριστουγέννων είναι οι εξής:
Χιόνια στο καμπαναριό,
που Χριστούγεννα σημαίνει.
Χιόνια στο καμπαναριό,
ξύπνησε όλο το χωριό.
Κι όλοι παν στην εκκλησιά,
το Χριστό να προσκυνήσουν.
Κι όλοι παν στην εκκλησιά,
λάμπει απόψε η Παναγιά.
Τέτοια νύχτα ήταν παιδιά,
που γεννήθηκε ο Χριστός μας.
Τέτοια νύχτα ήταν παιδιά,
κι είχαν χιόνια τα κλαδιά.
Εγεννήθηκες χωρίς,
στρωματάκι καλέ μας Χριστούλη.
Εγεννήθηκες χωρίς,
μια σκουφίτσα να φορείς.
Χιόνια στο καμπαναριό,
που Χριστούγεννα σημαίνει.
Χιόνια στο καμπαναριό,
ξύπνησε όλο το χωριό.
Για την ιστορία αναφέρουμε τα ονόματα των συμμετεχόντων φέτος στη χορωδία που τραγούδησε το “Χιόνια στο καμπαναριό” και ήταν οι: Δημήτρης Κεχαγιάς (μαέστρος), Κώστας Κάλος, Νικηφόρος Χορτατσιάνης, Στέλιος Πρασσάς, Αλέκος Καραγκούνης, Αλέκος Σιββάς, Μίμης Τέης, Βαγγέλης Λάππας, Ερμόλαος Ζαρέγκος, Τάσσος Ζέκκος, Παναγιώτης Σίππας, Αυγερινή Λεμοντζή, Σταυρούλα Δούδη – Πρασά, Μυρτώ Κεσσανιώτη, Βέτα Αναστασιάδου, Μαρία Σιββά, Φανή Σολωμού, Γερακίνα Ζαρέγκου, Μαρία Σίκου, Ειρήνη Λάππα, Μαρία Γέρου.
Τα χρήματα που συγκεντρώθηκαν ανήλθαν σε 285 ευρώ. Με αυτά οι χορωδοί θα πραγματοποιήσουν μία ημερήσια εκδρομή.
Νίκος Γιώτης